Płótno życia człowieka utkano z lnu… Historia zasłyszana od twórczyni motanek z Ukrainy

„Dla naszych słowiańskich przodków życie było płótnem, które tka Wielka Prządka – Mokosz/Makosz – główna bogini świata słowiańskiego. To bogini losu i zajmuje szczególne miejsce w panteonie bogów słowiańskich. 10 listopada obchodzony jest jej dzień. To najstarsza bogini Słowian. Czcili ją zarówno kobiety jak i mężczyźni.

Wielka Tkaczka jest opiekunką tkania i wszelkiego rękodzieła. Symbolem tej bogini jest przędza, kłębek wełny, wrzeciono. Mokosz to alegoryczny obraz kobiecego wszechświata, natomiast wszechświata męskiego to Swaróg.

Mokosz to przede wszystkim bogini kobiecości i płodności.  Była Matką Urodzaju, więc niekiedy wyobrażano ją z rogiem obfitości, a na wyszywankach jest często przedstawiana między dwiema rodzącymi łosiami. 

Mokosz jest gospodynią żywej przyrody, jej imię związane jest z ziemią i wodą – głównymi życiodajnymi żywiołami. Jest apoteozą kobiecości, macierzyństwa i uważana jest za opiekunkę kobiecego początku, opiekunkę kobiet i panien, uważano ją również za boginię małżeństwa i rodu. Dawniej proszono ją o lekki poród i zdrowe dzieci. Do bogini zwracano się z prośbą o zmianę losu człowieka: rozplątać węzły losu lub związać dwie nici losu, przysłać dobrego narzeczonego, strzec męża. Oprócz tego Mokosz jest boginią przejścia z tego świata do drugiego. Życie i śmierć są na jej służbie. 

Dniem Mokoszy jest piątek, stąd też wzięły się niektóre typy zakazów dotyczące rękodzieła i prac domowych w piątki i niedziele. Niektórzy przestrzegają ich do dnia dzisiejszego nie podejrzewając pochodzenia tych zakazów. 

Mokosz to także opiekunka świętych studni i miejsc mocy. Mokosz czczono również jako boginię wróżbiarstwa i magii. Z kultem Mokoszy były związane obrzędy kobiecych inicjacji. Na przykład w jesiennym czasie miał miejsce rytuał inicjacji dziewczyny w kobietę gotową do zamążpójścia i założenia rodziny. Nazywał się „Pójście do Jagi”. Tak, jedną z hipostaz (bytów, form) Mokoszy jest Wielka Baba Jaga. 

Tkać przędzę Mokoszy pomagają siedzące obok boginie Dola i Niedola, zawiązując krótkimi wątkami człowieka z płodami jego pracy: dobrymi lub złymi. Wątek (pokuda) jest tym, co łączy początek i koniec każdego działania, przyczyny i skutki, mierzenie celu i rezultatu. Kiedy Mokosz przędzie kolejną warstwę wszechświata, Dola i Niedola, naprzemiennie dotykają różnych nici, przydzielając w ten sposób los ludziom.

I tak: Wielka Bogini Mokosz, bogini wszelkiego ludzkiego losu, bogini kobiecości, bogini płodności i macierzyństwa, wspiera odnawianie rodowych więzi, łączy życiodajny przepływ energii przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Obdarowuje urodzajem i dostatkiem w domu. Jest władczynią wszystkich światów i opiekunką wszystkiego, co żywe. Bogini pomaga znaleźć wyjście z najgorszych, często beznadziejnych sytuacji. Mokosz napełnia kobiety darem intuicji i przewidywania. 

W motankach z tkanin czy wyszywankach dbano aby na ubraniu bogini było Drzewo Życia – symbol/obraz urządzenia świata. Korona tego drzewa to świat bogów, pień to świat ludzi, zwierząt i roślin, a dolny świat to ród, to korzenie”.

Wielka Tkaczka ma swoje wyobrażenie w lalce motance. Tworzono ją z nici lub lnianych czy konopnych sznurków. Jej atrybuty to przede wszystkim: wrzeciono oraz korona – czterolistna koniczyna. Na ręku Mokoszy przywiązywano ptaki – posłańców i łączników między światami bogów i ludzi. 

Z Mokoszą związanych jest wiele legend, między innymi o Dziesięciorączce.